"Δρυάδες" του Οδυσσέα Τοσουνίδη (φωτογραφία: Παναγιώτης Λεύκας)
ΣΕ 17 μέρες στην Θεσσαλονίκη, την πόλη μας, θα κάνουμε κάτι που δεν έχει ξανασυμβεί ποτέ στην Ελλάδα. Σε συνέχεια του μεγαλύτερου συμποσίου γλυπτικής σε μάρμαρο που διοργανώσαμε το καλοκαίρι στην Σουρωτή Θεσσαλονίκης εγκαινιάζουμε στις 23 Ιανουαρίου μια ομαδική έκθεση γλυπτικής σε μάρμαρο και μπρούτζο 27 Ελλήνων και ξένων γλυπτών που συνδέονται με την πλατφόρμα της Greek Marble Initiative -μια συνεργατική πλατφόρμα που φέρνει σε επαφή με άξονα το ελληνικό γλυπτικό μάρμαρο έλληνες και ξένους, καταξιωμένους, μεγάλους και μικρούς ηλικία γλύπτες, προβάλλοντας παγκοσμίως για πρώτη φορά στην σύγχρονη εποχή τον αρχέγονο θησαυρό της ελληνικής γης.
Είμαστε περήφανοι όχι για την διοργάνωση, αλλά για την δυνατότητα μας να προβάλλουμε τις δουλειές αυτών των ανθρώπων, γλυπτών αξιόλογων, καλλιτεχνών με πρωτότυπη έμπνευση που το έργο τους δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους παλαιότερους εικαστικών δημιουργών που αναιρούν εμπράκτως το "κάθε παλιότερα και καλύτερα"...
Όπως όλες οι τέχνες, έτσι και γλυπτική σε μάρμαρο, τα χυτά σε μπρούντζο, έχει εξελιχτεί τα τελευταία χρόνια. Δεν αναφέρομαι στα τεχνικά μέσα, άλλωστε η αλήθεια είναι ότι παρά την εξέλιξη των μέσων, οι καλύτεροι των γλυπτών μας εξέπληξαν ευχάριστα το καλοκαίρι στην διάρκεια του Συμποσίου, όταν τους παρακολουθούσαμε να δουλεύουν κάθε λεπτομέρεια με την πούντα, το βασικό εργαλείο λάξευσης που έχει μείνει ίδιο και απαράλλαχτο εδώ και αιώνες. Η εξέλιξη της γλυπτικής σε σύγχρονη τέχνη έχει επισυμβεί όπως σε όλες τις εικαστικές τέχνες: μέσω της τριβής με κινήματα, είδη, αντίδραση στα εγκαθιδρυμένα, νεωτερικότητα, ανάγκη για μια νέα αισθητική. Είναι αλήθεια ότι η εξέλιξη αυτή ίσως υπήρξε πιο αργή από άλλες τέχνες, ή πιο αμφιταλαντευόμενη. Τα κλασσικά υλικά κάποτε εγκαταλείφθηκαν, αλλά γοργά ξαναβρέθηκαν.
Θα έλεγε κανείς ότι στον σύγχρονο κόσμο όλοι συμφωνούν ότι αν η γλυπτική είναι η τέχνη με τα περισσότερα πρόσωπα, το καλύτερο πρόσωπο της είναι μαρμάρινο. Η προηγούμενη πρόταση είναι αληθής σχεδόν παντού, εκτός από την Ελλάδα που το εισηγήθηκε πρώτη: κάπου εκεί η ελληνική γλυπτική εγκιβωτίστηκε στο "καθαρά" νεωτερικό, και στο "καθαρά" κλασσικό. Καθώς ελάχιστα πράγματα αξίζουν στην ζωή, αν δεν είναι παντρέματα ετερόκλητων καταστάσεων που έφτασαν να συμβιώνουν αναδεικνύοντας τα καλύτερα και δυνατότερα χαρακτηριστικά των δύο καταστάσεων, βλέπουμε μια πολύ αδύναμη εξέλιξη στην νέα ελληνική γλυπτική που απάδει από το μάρμαρο, το οποίο στο μεταξύ έχει εναγκαλιστεί όλος ο υπόλοιπος πλανήτης! Αυτό που καμιά φορά χάνουμε στην Ελλάδα, που μεγαλώσαμε με τους Παρθενώνες αλλά ανδρωθήκαμε με τα μνημεία που θεωρούνται "ελληνική γλυπτική" με τους Κολοκοτρώνηδες, τον Βουκεφάλα, και τον Μεγαλέξανδρο, και στα οποία οι σύγχρονοι έλληνες γλύπτες εκφράζουν την αντίθεση τους με την προτίμηση τους για πιο ελατά και φθαρτά υλικά, είναι η ανεξαρτησία του υλικού του μέσου της καλλιτεχνικής έκφρασης, από το είδος της έκφρασης. Πράγματι, για εγκαταστάσεις ή άλλες καλλιτεχνικές επιλογές το μάρμαρο με την στιβαρότητα και τον αθάνατο χαρακτήρα του ίσως δεν είναι κατάλληλο. Είναι όμως κρίμα να είναι απορριπτέο καθαυτό ως "παλιομοδίτικο", "δομικό υλικό", "παρωχημένο όργανο δημιουργίας" και όλα τα συναφή που ακούμε γύρω μας.
Καθένας προσεκτικός και ενημερωμένος φιλότεχνος του σήμερα στον Δυτικό κόσμο μπορεί να ανακαλύψει με την βοήθεια των νέων Μέσων, ήτοι του internet, τις συζητήσεις σε fora ή τα social media, ότι η γλυπτική σε μάρμαρο και μπρούντζο συνεχίζει να αποτελεί "πεδίο δόξης λαμπρό", ακόμα και μετά την εποχή του Rodin, με τρόπο που διαφέρει τα μάλα από την απεικόνιση των ηρώων του ένδοξου παρελθόντος μας. Και δεν αναφέρομαι καν σε εξωτικές χώρες της Ασίας -αν και, οι πλέον εξελιγμένες εξ αυτών επενδύουν σημαντικά σε υποδομές, μουσεία, εκπαιδευτικές δομές και εκτιμούν ιδιαίτερα το μάρμαρο ως "βασιλιά των υλικών" της σύγχρονης γλυπτικής, ως έχει φανεί άλλωστε από τα μαρμάρινα γλυπτά που δέσποζαν στα στάδια των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, από τα καλύτερα και μεγαλύτερα διεθνή Συμπόσια που φιλοξενεί η Ιαπωνία, από την ύπαρξη θεματικών πάρκων με γλυπτά στην Κορέα και την Ταϊλάνδη. Η ελληνική γλυπτική παράδοση μεταστοιχειώθηκε σε ευρωπαϊκή, Αναγεννησιακή, μετά-Διαφωτισμού, και στην συνέχεια σε σύγχρονη γλυπτική σκηνή, που επηρέασε και επηρεάστηκε καίρια από την Αρχιτεκτονική, την ζωγραφική, την καλλιτεχνική έκφραση κάθε εποχής και κάθε χώρας, και, τέλος, εξελίχθηκε. Αναφέρομαι στην Ιταλική σύγχρονη γλυπτική με το γλυπτικό μάρμαρο της Carrara, που συμβάλλει στο ΑΕΠ της Ιταλίας! Αναφέρομαι στην σύγχρονη γαλλική και ισπανική μαρμαρογλυπτική, που μαζί με χώρες όπως η Γεωργία, το Καζακστάν, η Λευκορωσία, η Ρωσία, η Ρουμανία, ανοίγουν τους δικούς τους δρόμους στην σύγχρονη τέχνη -καλύτερα, τους χαράσσουν σε μάρμαρο, γρανίτη, τους χύνουν σε μπρούντζο και ατσάλι. Έξω από το γλυπτικό γίγνεσθαι δεν έχει μείνει η Αμερική. Οι ΗΠΑ έχουν αναδείξει πολλούς γλύπτες τις τελευταίες δεκαετίες, ιδίως στο μάρμαρο, αλλά και στην χρήση μικτών υλικών, όπως διάφορα είδη πέτρα, γρανίτη και μετάλλου στο ίδιο γλυπτό.
O διεθνούς φήμης Σέρβος γλύπτης (και πλέον καλός συνεργάτης & φίλος μας)
Giorgie Cpajak ποζάρει με χαρά δίπλα στο γλυπτό του
που κοσμεί ένα από τα κεντρικά στάδια του Πεκίνου,
αφού επελέγει για το Beijing Olympic Park της Κίνας,
στην διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου,
με βραβείο ως "Outstanding Award of Olympic Project"
Διαβλέποντας την ανάγκη να ανακτήσουμε την αξιολόγηση αυτού που αισθανόμαστε δικό μας, προσβλέποντας στην διεύρυνση της αντίληψης της πραγματικής τέχνης από καθέναν άνθρωπο που θα έρθει σε επαφή με ένα έργο χωρίς παρωπίδες, και ακούγοντας τους τροχούς, και τα χτυπήματα των εργαλείων να απελευθερώνουν τις εγκλωβισμένες μες στους όγκους του σκληρού αλλά θαυμαστού υλικού επί ένα καλοκαίρι, μαζί με τον Σταύρο Μυρωνίδη που υλοποίησε το όνειρο του για το μεγαλύτερο συμπόσιο γλυπτικής σε μάρμαρο από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα στην Ελλάδα, δεν μπορέσαμε να ακούσουμε όλοι οι συνεργάτες παρά με συγκίνηση Αμερικάνους, Ρώσους, Ιταλούς, Ρουμάνους, Βούλγαρους, Γεωργιανούς, και πολλούς άλλους ξένους να μιλούν με αγάπη και πάθος για το υλικό που εμποτίζει με ελληνικότητα τις δημιουργίες τους.
Αισθανόμαστε υπερήφανοι λοιπόν που στις 23 Ιανουαρίου δεν θα σας παρουσιάσουμε τα κομμάτια που φτιάχθηκαν στο Συμπόσιο, αλλά, άλλα γλυπτά, περισσότερα από 70, που λάξευσαν σε μάρμαρο και έχυσαν σε μπρούτζο έλληνες και ξένοι γλύπτες εναγκαλιζόμενοι το όραμα μας και εργαζόμενοι γι' αυτό σαν να ήταν δικό τους.
Ελπίζω να μην σας κούρασα με τις σκέψεις μου, που προέκυψαν από ένα καλοκαίρι που οι τροχοί δεν σταμάτησαν να δουλεύουν μέρα και νύχτα στο Myrό Antiques House, μετά από συζητήσεις με καμιά 30ριά καλλιτέχνες που συμμετείχαν και συνείσφεραν με ποικίλους τρόπους, τον Σταύρο Μυρωνίδη, την Ελένη Τζότζη, τον Μάριο Κιοτέογλου, την Φώνη Τζιτζιμίκα, τον Χάρη Μητρούση, τον Σπύρο Αμοιρόπουλο, όλους τους γλύπτες, φίλους, γνωστούς μας, πελάτες μας, αλλά τους "δικούς μας" ξένους που εναγκαλίστηκαν το όραμα μας και στήριξαν την προσπάθεια μας με κάθε τρόπο χωρίς καν να επιδιώκουν την δημόσια καταξίωση.
Info:
Η επίσημη ανακοίνωση της έκθεσης στην Myrό Gallery ΕΔΩ
Το διεθνές blog της Greek Marble Initiative ΕΔΩ
Το χρονικό του Συμποσίου της Greek Marble Initiative ΕΔΩ
Το site του Myrό Antiques House ΕΔΩ