ΜΕ την ζωγράφο Σοφία Περδίκη γνωριστήκαμε εξ αφορμής του αδιαμεσολάβητου project "Meet the Artist" που οργανώνουμε κάθε χρόνο στην Myrό Gallery, κατόπιν της σύστασης κοινού φίλου κα συνεργάτη. Η παρουσία της -τόσο με τα εικαστικά έργα της, όσο και με την προσωπικότητά της- μας εντυπωσίασε και αποφασίσαμε, άμα τη λήξει του project, να συνεχίσουμε την συνεργασία μας μαζί της. Έτσι, την Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013 εγκαινιάζουμε την ατομική έκθεση της στο Project Room της Myrό Gallery. Με την ευκαιρία της έκθεσης της η Σοφία Περδίκη μας παραχώρησε συνέντευξη, δίνοντας την ευκαιρία στο φιλότεχνο κοινό να την γνωρίσει και μέσα από τις απαντήσεις της.
Συνέντευξη στον Πάρη Καπράλο
- Τι είδους αναζητήσεις απασχολούν την τέχνη σας γενικότερα και ειδικότερα (αυτό τον καιρό);
Η αναζήτηση του υποσυνείδητου εαυτού, των ενορμήσεων, των παρορμήσεων, του ονείρου ως χώρου αναπαράστασης της πραγματικότητας μέσα από σύμβολα, το σκηνικό που προκύπτει μέσα από τον ίδιο χώρο της ενύπνιας δράσης μας, ο έσω εαυτός και η αέναη πάλη του με το συνειδητό εξωτερικό «εγώ», είναι τα στοιχεία που με απασχολούν γενικότερα στην τέχνη μου. Ειδικότερα η γυναικεία μορφή, που ως αυτοαναφορικό στοιχείο δεσπόζει στις συνθέσεις μου, τον τελευταίο καιρό αρχίζει να λειτουργεί όλο και περισσότερο δυαδικά, σε μορφή διαλόγου ίσως ή και αντικατοπτρισμού. Η ανάγκη της επι-κοινωνίας που φαίνεται ανάγλυφα σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής μας, μοιραία επηρεάζει τη θεματική μου που θέτει όλο και πιο επιτακτικά το αιτούμενο της συνομιλίας.
- Είστε "παιδί των καιρών μας"; Πως σας επηρεάζουν οι παγκόσμιες και οι τοπικές κοινωνικές εξελίξεις; Τις απεικονίζετε στην τέχνη σας, ή αυτή αποστασιοποιείται από αυτά;
Νιώθω ότι η ερώτηση αυτή έχει διττή σημασία, οπότε και η απάντησή μου θα κινηθεί σε δύο παράλληλα επίπεδα. Ως άνθρωπος- πολίτης σαφέστατα επηρεάζομαι από τις κοινωνικές εξελίξεις, ενημερώνομαι, πιστεύω στη δράση και θεωρώ αυτονόητη την επιρροή που ασκούν πάνω μου τα παγκόσμια και κυρίως τα εγχώρια ζητήματα που είναι εξαιρετικά έντονα τον τελευταίο καιρό. Στην τέχνη μου απεικονίζω το απόσταγμα των διανοητικών διεργασιών , που έχει χάσει όμως την επιφανειακή του «αντικειμενικότητα» και προσπαθώ - απομακρυνόμενη συνειδητά από αυτήν- να τη μετουσιώσω σε κάτι περισσότερο βαθύ και υπαρξιακό.
- Ποιός πιστεύετε ότι είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη προς την κοινωνία;
Αυτό το ερώτημα θέτω στον εαυτό μου καθημερινά:
Είναι ο καλλιτέχνης , εκείνος που απομονωμένος μέσα στο γυάλινο πύργο του, παράγει το καλλιτεχνικό του έργο, χωρίς να επηρεάζεται από τις ανησυχίες του εξωτερικού κόσμου ή είναι ο ευαίσθητος εκείνος δέκτης, που συντονιζόμενος με ό,τι εκπέμπει η εποχή του, τελικά την εκφράζει;
Δεν είναι εύκολη η απάντηση και δεν μου αρέσουν οι γενικεύσεις. Θα είμαι όμως ξεκάθαρη απέναντι σε ηθικής τάξεως διλλήματα. Το καλλιτεχνικό έργο έχει ή δεν έχει αξία, ανεξάρτητα από τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε. Θαυμάζω το έργο κάποιων καλλιτεχνών που ο ρόλος τους απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα της εποχής που έζησαν με απωθεί. Δεν πρόκειται ποτέ για παράδειγμα να πάψω να θεωρώ τα έργα του Βάγκνερ και του Σελίν αριστουργήματα, που άλλαξαν τον ρου της ιστορίας της μουσικής και της λογοτεχνίας αντίστοιχα, επειδή ήταν και οι δύο φιλοναζιστές και αντισημίτες . Από την άλλη οι καλλιτέχνες των οποίων το έργο είναι εξίσου σημαντικό με την στάση που κράτησαν απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα της εποχής τους, αποτελούν για εμένα πρότυπο. Οι συλλογικές προσπάθειες και οι ομαδικές συμπράξεις των ανθρώπων της τέχνης επίσης, - σε περιόδους έντονων κοινωνικών συγκρούσεων και ανακατατάξεων, σαν αυτή που ζούμε τώρα- , γνωρίζουμε πολύ καλά πως συνέβαλλαν καθοριστικά στην συνειδησιακή αφύπνιση του κόσμου και άφησαν παρακαταθήκες για το μέλλον του αλλά και για την ίδια την τέχνη.
- Αντιμετωπίζετε την πώληση των έργων σας ως μέτρο επιτυχίας και αποδοχής της δουλειάς σας ή απλώς είναι μία αναγκαία παράμετρος βιοπορισμού;
Η καλλιτεχνική έκφραση είναι ανάγκη, και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως εργασία που επιζητά ανταμοιβή. Ποτέ δεν έχω την παράμετρο της «εμπορικότητας» του έργου μου, την ώρα που το δημιουργώ, γιατί θεωρώ ότι αυτή η λογική οδηγεί σταδιακά στον μαρασμό της δημιουργικότητας και της φαντασίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν μου προξενεί χαρά και ικανοποίηση η πώληση των έργων μου, θα ήταν υποκριτικό αν ισχυριζόμουν το αντίθετο. Όμως για να είμαι ειλικρινής τα αισθήματα της συγκίνησης που νιώθω όταν μαθαίνω ότι ένας θεατής του έργου μου, προχωράει στην αγορά του, αφορούν κυρίως στην ουσία της πράξης του. Ότι δηλαδή αποφασίζει να αποκτήσει ένα έργο μου, γιατί τον εκφράζει και επιθυμεί να «συνομιλεί» μαζί του καθημερινά.
- Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του Διαδικτύου στην δουλειά σας (σε επίπεδο παραστάσεων, αλλά και επικοινωνίας);
Το διαδίκτυο αποτελεί ολοένα και περισσότερο τον κυριότερο τρόπο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό το κοινωνικό πλέον φαινόμενο το οποίο έχει θετικές , αλλά και αρνητικές παραμέτρους, δεν είμαστε ακόμα σε θέση να το εξετάσουμε αναλυτικά - γιατί βρισκόμαστε μέσα στη δίνη του. Θεωρώ πάντως μία πολύ θετική παράμετρο του Διαδικτύου την προβολή και την επικοινωνία της καλλιτεχνικής και πνευματικής έκφρασης και προσπαθώ να συμμετέχω κι εγώ με το έργο μου σε αυτήν την νέα μορφή προβολής , που εμπεριέχει επιπλέον και το στοιχείο του δημόσιου διαλόγου, και μάλιστα με πλήθος ανθρώπων που δεν είναι αναγκαστικά μόνο καλλιτέχνες ή ειδήμονες.
- Πόσο έχει εξελιχθεί η τέχνη σας από τότε που ξεκινήσατε και πως έχει διαφοροποιηθεί;
Κάθε καλλιτέχνης περνώντας μέσα από τη διαδικασία της σπουδής, πειραματίζεται με υλικά, με ιδέες ,με τάσεις που κυριαρχούν στην τέχνη του παρόντος , συνομιλεί με τα έργα του παρελθόντος , προσπαθεί να διαμορφώσει τη δικό του βλέμμα απέναντι στην πραγματικότητα και να την εκφράσει με αυτό που λέμε «το προσωπικό του ύφος». Περνώντας λοιπόν απ’ όλα αυτά τα στάδια κι εγώ με τη σειρά μου, θεωρώ ότι πέρα από τη θεματική εξέλιξη των έργων μου, μια βασική διαφοροποίηση της τέχνης μου και του ύφους της, συνίσταται και στην επιλογή του υλικού μου, του λαδοπαστελ που χρησιμοποιώ πάνω σε μαύρες επιφάνειες . Ένα υλικό που δεν το διδάσκουν στις σχολές, δυσκίνητο στο άπλωμά του πάνω στην επιφάνεια του χαρτιού - το απλώνω με τα χέρια- που μου προσφέρει όμως την απόλαυση της σωματικής επαφής με το έργο, και αποδίδει τις αδρές υφές και τα ξεκάθαρα περιγράμματα που επιδιώκω να έχουν οι φόρμες μου. Επίσης τον τελευταίο καιρό, πειραματίζομαι με μικτές τεχνικές που έχουν ως βάση το λαδοπαστέλ, αλλά συνομιλούν μαζί του, μελάνια, μαρκαδόροι όπως και ένθετα φωτογραφικά στοιχεία.
- Τι είδος επικοινωνίας επιδιώκετε με το φιλότεχνο κοινό;
Αυτό που επιδιώκω με το φιλότεχνο κοινό είναι η επικοινωνία αυτή καθαυτή. Επιθυμώ δηλαδή να αναπτύσσεται με αφορμή το έργο μου ένας διάλογος ανάμεσα στο έργο και τον θεατή. Γι’ αυτό το λόγο εξάλλου εκθέτω τη δουλειά μου. Και θεωρώ επίσης πολύ σημαντική τη συζήτηση με τους θεατές, όχι με την έννοια της «επεξήγησης» του πίνακα. Αυτό είναι κάτι το αδύνατο, γιατί ο καθένας εισπράττει και αναλύει ένα έργο με το δικό του μοναδικό τρόπο, αλλά ακριβώς γιατί βρίσκω εξαιρετικά σημαντική τη στιγμή εκείνη που συμβαίνει μια αντανάκλαση θα το έλεγα του δικού μου βιώματος που απεικονίστηκε κάποια στιγμή και τώρα διαθλάται μέσα στο βίωμα του άλλου…
- Συχνά, στον δημόσιο λόγο, όταν ανακύπτει η συζήτηση για την ευδοκίμηση της τέχνης και την αποδοχή της από το κοινωνικό σύνολο, αναφέρεται ως αίτιο της περιορισμένης αποδοχής η έλλειψη Παιδείας. Συμφωνείτε; Θεωρείτε ως βασικό αίτιο κάποιον άλλον λόγο; Αν συμφωνείτε με αυτή την θέση, τότε πως εννοείτε εσείς την έλλειψη Παιδείας; Τι νομίζετε ότι μπορεί να γίνει;
Η έλλειψη παιδείας είναι σίγουρα το σημαντικότερο αίτιο για τη μη ευδοκίμηση των τέχνης και την αποστασιοποιημένη στάση του κοινωνικού συνόλου απέναντί της. Ιδιαίτερα η εικαστική παιδεία είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η γνώση που παρέχεται σε σχέση με την ιστορία της Τέχνης και του πολιτισμού στα χρόνια της γενικής σχολικής εκπαίδευσης είναι περιορισμένη και τα ερεθίσματα που οξύνουν την αισθητική αντίληψη του ατόμου (επαφή με τα ίδια τα έργα τέχνης, επισκέψεις σε μουσεία, γκαλερί κλπ), είναι ελάχιστα, γίνονται αποσπασματικά και χωρίς καμία πρόθεση εμβάθυνσης. Θεωρώ βέβαια ότι όλη αυτή η απαξίωση των τεχνών στην εκπαίδευση είναι θέμα της κεντρικής πολιτικής της κάθε χώρας σε σχέση με τον πολιτισμό. Πιστεύω επίσης ότι η κρίση που ζούμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας είναι πολύπλευρη και ότι η πνευματική και πολιτιστική κρίση προϋπήρξε της οικονομικής. Σταδιακά και συστηματικά αποδομήθηκε ο κοινωνικός ρόλος των τεχνών μέσω των οποίων οι άνθρωποι επικοινωνούν και εξελίσσονται, γιατί προφανώς δεν εξυπηρετούσε το πρότυπο του καταναλωτικού ατόμου. Έτσι το δημόσιο αγαθό του πολιτισμού μετατράπηκε είτε σε αγαθό πολυτελείας για λίγους, είτε σε υπο-προϊόν για άμεση κατανάλωση για τους πολλούς. Γιατί η παιδεία δεν παρέχεται μόνο από τα βιβλία και το σχολείο, αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους πιο βιωματικούς όπως από τα πρότυπα που προβάλλονται από τα ΜΜΕ, που παίζουν καθοριστικό ρόλο στις μέρες μας. Και τελικά μόνο μέσα από την κατανόηση του αδιεξόδου που μας έχει οδηγήσει η πολιτιστική και πνευματική μας συρρίκνωση, θα μπορέσουμε να αλλάξουμε όλο το πλαίσιο που προανέφερα και να δώσουμε αξία στην εκπαίδευση και την καλλιέργεια των ανθρώπων σε σχέση με το αγαθό του πολιτισμού.
